SOKOLEC

Sokolec to najwyżej położona wieś w Gminie Nowa Ruda. Rozciąga się na wysokości od ok. 530 m n.p.m do 850 m n.p.m. Leży w kotlinie Sowiego Potoku oraz w obniżeniu między Wzgórzami Wyrębińskimi, a masywem Wielkiej Sowy. 

Nad Sokolcem, na wysokości 1015 m n.p.m. wznosi się najwyższy szczyt w Górach Sowich – Wielka Sowa. To właśnie z Sokolca, a dokładniej z Przełęczy Sokolej, prowadzi najpopularniejszy szlak pieszy na Wielką Sowę. Warto zaparkować na bezpłatnym gminnym parkingu i przespacerować się (ok. godzinę w jedną stronę) na wieżę, by podziwiać rozgległe widoki.

Nazwa wsi pojawiła się w 1631 r., ale jej początki śmiało można przesunąć na wiek poprzedni. Ma ona związek z miejscowym krajobrazem i bogatymi w zwierzynę lasami. Obecna nazwa wsi Sokolec obowiązuje od 1947 r., wcześniej było to Sokołowo (1945-1947), a przed II wojną światową - Falkenberg.

Historycznie tereny te należały do dóbr Ludwikowice. W II połowie XV w. zostały przejęte przez ród Stillfriedów, a później w pierwszej połowie XIX w. przez Magnisów. Od powstania wsi jej mieszkańcy zajmowali się kolejno: wyrębem lasów, rolnictwem, tkactwem, górnictwem i turystyką. Ponadto były tu dwa młyny wodne, młyn do mielenia kory dębowej, tkalnia, piekarnia, cukiernia, sklepy kolonialne oraz gorzelnia. Najwyższą liczbę mieszkańców w dziejach wieś osiągnęła w 1885 r. - 1314 osób.

W 1944 r. utworzono tu filię obozu koncentracyjnego Gross Rosen. Trwałym śladem po obozie jest wydrążony w Gontowej kompleks podziemnych korytarzy, należący do wielkiego przedsięwzięcia budowlanego o kryptonimie Riese – Olbrzym.

Po wojnie zamieszkała tutaj ludność napływowa z województw południowej Polski, głównie górale. Właśnie dlatego środowisko szybko się zintegrowało. Sokolec to raj dla chcących wypocząć na łonie natury zarówno latem, jaki i zimą.

Dolina Czarnego Potoku

W górnej części Sokolca, w historycznej i malowniczej dolinie spływu Czarnego i Sowiego Potoku, czyli nieistniejącej obecnie dawnej osadzie Sowa, możemy podziwiać kilka zachowanych, starych sudeckich chat. Przez dolinę prowadzi droga zwana półkorcową. Północna część zbocza nosi nazwę Końskie Stopnie, na przeciwnej stronie znajdują się Białe Źródła i Czarny Stok. Drogą można dojść z parkingu w Sokolcu do dawnego schroniska "Sowa".


Dawna skocznia narciarska w Sokolcu

Obecnie obiekt nieistniejący. Skocznia znajdowała się na stoku Niczyjej i działała od 1928 r. Był to niewielki obiekt, na którym przed wojną odbywały się zawody, przyciągające tłumy ludzi. Jeszcze w latach 70-tych XX w. można było tu uprawiać skoki. Punkt krytyczny skoczni wynosił 43,5m. Zobacz skocznię na starym zdjęciu tu: Skocznia narciarska (dawna), Sokolec - polska-org.pl



Kościół św. Marcina

Kościół pod wezwaniem św. Marcina, pierwotnie był wzniesiony jako cmentarny i jednonawowy. Zbudowany w 1786 r. w stylu barokowo-klasycystycznym. Wyróżniającym elementem jest półkoliście zakończone prezbiterium z owalnymi oknami. Do niego przylega zakrystia oraz skarbczyk. Okna nawy są zakończone półkoliście. Na frontowej i zachodniej ścianie widoczne są słabo czytelne epitafia z połowy XIX w.

Po wojnie kościół był remontowany i wtedy też zmieniono zwieńczenie wieży. Obecnie korpus nakrywa dwuspadowy dach, zaś wieżę - namiotowy. We wnętrzu zachowało się barokowe wyposażenie z wyjątkiem ołtarza, który przedstawiał figurę św. Marcina. Niestety w kwietniu 1985 r. wybuchł pożar, który strawił organy i ołtarz główny. W głównym ołtarzu postawiono zachowane figury świętych Piotra i Pawła oraz nową figurę św. Marcina, którą wykonał rzeźbiarz ludowy, Józef Puff. Z czasów budowy świątyni zachował się lewy ołtarz boczny, w którym znajduje się pochodząca z około 1490 r. Pieta. Powyżej kościoła znajduje się cmentarz oraz kaplica pogrzebowa.

Pomnik Karla Wiesen’a

Pomnik wzniesiono pod koniec XIX w. W czerwcu 2002 r. odsłonięto tablicę na pomniku Karla Wiesena, który przyczynił się do budowy schroniska Sowa. Kamienny, stuletni obelisk stoi na szczycie Góry Sokolica, przy trasie z Przełęczy Sokolej na Wielką Sowę. Pomnik poświęcony osobie ważnej dla regionu, bowiem Karl Wiesen był propagatorem działań turystycznych, zasłużonym przewodniczącym walimskiego Towarzystwa Sowiogórskiego, współwłaścicielem zakładów włókienniczych.

Schronisko Orzeł

Wybudowane w 1931 r. przez mistrza krawieckiego Juliusa Dintera, pierwotnego zarządcy. Położone na zboczu szczytu Sokolica na wysokości 915 m. Góruje nad Przełęczą Sokolą (754 m). Potem sprzedano obiekt Pani Berger, która z siostrą dojechała z Górnego Śląska.

Po wojnie schronisko pozostawało opuszczone i niedozorowane. W 1950 r. przejęte przez Fundusz Wczasów Pracowniczych. Od roku 1968, nieprzerwanie, obiekt znajduje się w jednych rękach Państwa Dominiaków. Początkowo zajmowali się oni nim jako ajenci i przedstawiciele różnych firm i przedsiębiorstw turystycznych. Od 1992 r. jako kolejne pokolenie Dominiaków są właścicielami i starannie wypełniają obowiązki gospodarzy.

Schronisko wspiera działania sportowe i kulturalne organizowane przez Centrum Kultury Gminy Nowa Ruda, tj. Śpiewanie Pod Orłem, czy Bieg na Wielką Sowę.

Schronisko Sowa

Projekt budowy schroniska był odpowiedzią na wzrastający ruch turystyczny, a jego pomysłodawcą był przewodniczący walimskiego Towarzystwa Sowiogórskiego (Eulengebirgsverein), fabrykant Karl Wiesen. Obiekt został uruchomiony 11 kwietnia 1897 r., czego niestety nie dożył inicjator całego zamierzenia.

Schronisko "Eulenbaude" miało początkowo prosty kształt. Na kamiennej podmurówce umieszczono drewniany budynek nakryty dwuspadowym dachem. W jego wnętrzu znajdowały się dwie sale gościnne, w tym jedna związkowa, oraz jeden duży i cztery małe pokoje noclegowe, w których umieszczono 8 łóżek. Obiekt posiadał znakomitą lokalizację (880 m n.p.m.), ponieważ był oddalony o 15 minut marszu od Wielkiej Sowy.

Administratorem schroniska było Towarzystwo Sowiogórskie z Dzierżoniowa. Jego prowadzeniem zajmowali się kolejno dzierżawcy: niejaki Goebel, potem Vogel, następnie Carl Barwarnietz, Paul Grunwald, a od 1915 r. do 30 września 1940 r. - Fritz Nikolaus.

Po drugiej wojnie światowej schronisko zastało przejęte przez Fundusz Wczasów Pracowniczych, który przekształcił je w Dom Wczasowy „Marysieńka”. Obiekt przetrwał w ten sposób do naszych czasów i po remoncie przez obecnych gospodarzy był ponownie otwarty dla turystów do 2022 r. Schronisko stoi przy szlaku z Przełęczy Sokolej na Wielką Sowę.

Wieża widokowa na Wielkiej Sowie

Wieża widokowa jest posadowiona na najwyższym szczycie Gór Sowich, Wielkiej Sowie (1014,8 m n.p.m). Przynależy do Gminy Pieszyce, ale z uwagi na swoją najlepszą dostępność od strony Sokolca chętnie jest odwiedzana przez turystów zwiedzających obszar Gminy Nowa Ruda.

Pierwotnie w 1885 r., z inicjatywy doktora Winklera wzniesiono drewnianą wieżę. W 1904 r. z uwagi na zły stan techniczny rozebrano starą wieżę i rok później staraniem prezesa Towarzystwa Sowiogórskiego Richarda Tamma rozpoczęto budowę nowej wieży z żelbetonu. 24 maja 1906 r. nastąpiło jej uroczyste otwarcie i nadano jej imię kanclerza Ottona von Bismarcka.

Z galerii widokowej znajdującej się na wysokości 20 m można podziwiać widoki na Karkonosze, Góry Stołowe i Masyw Ślęży. Po II wojnie światowej wieży nadano imię Władysława Sikorskiego, a 27 września 1981 r. polskiego turysty i krajoznawcy Mieczysława Orłowicza. Obecnie funkcjonuje nazwa Wielka Sowa. Gruntowny remont przechodziła w 2006 r. i 2023 r. Wejście na wieżę jest płatne.



Wyciąg narciarski „Przełęcz Sokola Ski”

Na zboczu Sokolicy (915 m n.p.m.) od Przełęczy Sokolej (754 m n.p.m.) do schroniska „Orzeł” zamontowano wyciąg narciarski. Jego położenie jest bardzo korzystne dla osób korzystających z zakwaterowania w schronisku. Z uwagi na dość duży kąt nachylenia stoku trenują na nim sekcje i często organizowane są tu zawody narciarskie.

Zespół wyciągów narciarskich "Górnik"

Trasy zjazdowe położone są na Przełęczy Sokolej, na wysokości 750 m n.p.m., na północno wschodnim stoku góry Sokół - 862 m n.p.m. Stok nachylony jest w kierunku północnym, dlatego też długo panują na nim dobre warunki śniegowe. Pierwotnie część wyciągów należała do Kopalni Nowa Ruda. Zespół obejmuje sześć nartostrad, cztery wyciągi i oferuje usługi wypożyczalni jak również instruktorów jazdy.

Źródło:

Wśród malowniczych wzgórz nad Włodzicą. Zarys dziejów miejscowości gminy Nowa Ruda, Wydawnictwo Maria, Nowa Ruda 2007, ISBN 978-83-60478-20-2

Polsko-czeski fotoalbum. Kraina Pana Boga zatrzymana w obrazie. Podróż szlakiem Małej Architektury Sakralnej po Gminie Nowa Ruda i Hronovie.

30 lat współpracy polsko-czeskiej. Album promocyjny partnerów