ŚWIERKI

Wieś powstała wzdłuż biegu Włodzicy, u stóp Włodzickiej Góry. Pierwsza nazwa wsi nad Włodzicą - Königswalde - Królewski Las, wskazuje na jej topograficzne pochodzenie. Właścicielem był burgrabia Kłodzki Hanus von Wusthube. Część osady należała do rodów rycerskich. Posiadali ją między innymi Donynowie, Sillfriedowie i Magnisowie. Obok posiadłości pańskiej we wsi istniało wolne sędziostwo.

Początkowo Świerki były niewielką wsią, która nie posiadała nawet własnego kościoła. Rozwój wsi zahamowała wojna 30-letnia. Wiek XVIII to już dwa młyny wodne, potażarnia i bielnik, dwór, kościół, plebania i szkoła w Świerkach. Podobnie jak w innych okolicznych wioskach jej mieszkańcy przetwarzali plony rolne i leśne, później rozwinęło się tam tkactwo.
Dziś na terenie wsi działa prężnie Koło Gospodyń Wiejskich, Ochotnicza Straż Pożarna, Fiia Biblioteki Publicznej Gminy Nowa Ruda. Centrum kulturalne wsi krąży wokół sali wiejskiej w pobliżu kościoła.
Regularnie kursujące pociągi przyciągają turystów, którzy chętnie odwiedzają wieżę widokową oraz rozległe, malownicze Wzgórza Włodzickie. W okolicy stacji Świerki Dolne znajduje się prywatne Muzeum Przy Tunelu. 

Z miejscowością związana jest legenda, mówiąca o leśniczym, który bardzo surowo traktował tych, którzy bezprawnie zbierali w lesie wiązki chrustu. Mieszkańcy chcąc dać nauczkę leśnikowi zawarli pakt z diabłem, który wykonał na ich zlecenie 16 gwoździ. Po ich dotknięciu człowiek miał być dotknięty mękami piekielnymi. Mieszkańcy liczyli na to, że leśniczy dotknie wbitych gwoździ w pień w lesie. Niestety leśnik tknięty przeczuciem kazał je wyjąć jednemu ze swoich robotników. Zgodnie z przewidywaniami robotnik ciężko zachorował. Dopiero zniszczenie diabelskich gwoździ spowodowało, że robotnik powrócił do zdrowia.

Potyczka pod Granicznikiem

Świerki znalazły swoje miejsce w dziejach wojen napoleońskich. Jedyny bój, jaki miał miejsce na terenie Gminy Nowa Ruda, odbył się pod Granicznikiem w Świerkach, 15 lutego 1807 r. Była to potyczka oddziałów pruskich i bawarskich, a także austriackich, w której zginęło 13 żołnierzy. Dziś w okolicach Rozdroża Pod Słoneczną Kopą odnajdziemy cokół pomnika upamiętniającego to wydarzenie.

Wieża zbudowana w 1927 r. na najwyższym szczycie Wzgórz Włodzickich, w pobliżu Świerków Dolnych.

Była to budowla w postaci smukłej, kwadratowej wieży, wysokiej na 14,6 m z tarasem widokowym nakrytym namiotowym daszkiem, wykonana z betonu i pustaków wypełnionych szlamem. W przyziemiu wieża była rozbudowana o bufet - schron, zbudowany na planie kwadratu. W 1934 r. nadano jej imię Paula von Hindenburga. Po II wojnie wieża popadała stopniowo w ruinę.

Wieża, dzięki staraniom władz Gminy Nowa Ruda, odzyskała swój dawny blask 19 października 2018 roku, kiedy odbyło się uroczyste otwarcie wieży widokowej na Włodzickiej Górze (757 m n.p.m.), odbudowanej w ramach projektu pn. „Polsko-Czeski Szlak Grzbietowy – Część Wschodnia”. Na uroczystość przybyli mieszkańcy, młodzież szkolna, przedstawiciele Euroregionu Glacensis oraz wszyscy partnerzy projektu – tzw. „Grzbietówki”. 

Wieża w miejscowości Świerki, podobnie jak jej pierwowzór, ma taras widokowy na wysokości 15 m, na szczyt prowadzi 50 schodów, a do jej odbudowy użyto podobnych materiałów. Do wieży można dojść trzema szlakami turystycznymi: od wsi Świerki (gdzie znajduje się parking), od stacji kolejowej Świerki Dolne (strome podejście) i z Ludwikowic Kł. (trasa najdłuższa, ale bardzo malownicza). Warto podkreślić, że wieża w Gminie Nowa Ruda została odbudowana jako pierwsza ze wszystkich zgłoszonych do projektu.

Na zboczu góry, przy stromym szlaku, znajdują się pozostałości obiektów do załadunku i transportu kamienia z pobliskiego kamieniołomu.

Poniżej szczytu znajduje się punkt widokowy z charakterystycznym białym krzyżem.

Kościół św. Mikołaja

Kościół parafialny św. Mikołaja jest smukłą budowlą barokową, jednonawową i z wielobocznie zakończonym prezbiterium. Zbudowany w roku 1748 r., przebudowany w 1929 r.

W centralnej części nawy widnieje figura patrona kościoła, nad nią umieszczono Trójcę Świętą w glorii. Po bokach stoją figury św. Piotra i Pawła. W kościele znajduje się barokowa kamienna chrzcielnica z drewnianą pokrywą. W niszach, nad wejściem głównym umieszczono figury świętych papieży (około 1700 r.).

Kościół otoczony murem cmentarnym z budynkiem bramnym z XVII w., obok stoi figura św. Jana Nepomucena.

Nieczynny kamieniołom melafiru

W 1902 r. została utworzona filia zakładu C.C. v Thaden ze Zgorzelca, wydobywająca melafir. W 1911 r. zakład został odkupiony od inżyniera Karla Christiana von Thadena przez właścicieli kamieniołomów z Głuszycy Górnej Wilhelma Blanka i Augusta Krause. W 1912 r. wzniesiono nowoczesną wytwórnię tłucznia i kolejkę linową o długości 2960 m, dostarczającą urobek z zakładu w Świerkach do stacji kolejowej w Bartnicy. W zakładzie pracowało 140 osób i działał on do roku 2012. Obecnie planowane jest wykorzystanie powstałego naturalnie zbiornika wodnego do celów rekreacyjnych. Na terenie wyrobiska w 2018 r. odbył się Międzynarodowy Festiwal Balonowy oraz kręcono zdjęcia do serialu "Znaki", produkcji AXN.



Ruiny kaplicy na Graniczniku

Ruiny kaplicy z XIX w., dawniej pw. św. Anny, znajduje się na transgranicznym, niebieskim szlaku Przyjaźni Polsko-Czeskiej, w nieistniejącej już dziś wsi, Markgrund, w dobrach Stillfriedów, powstałej w 1770 r. Po II wojnie światowej w kaplicy odbywały się jeszcze nabożeństwa i msze niedzielne. Przy kapliczce stoi kamienny krzyż.

Źródło:

Wśród malowniczych wzgórz nad Włodzicą. Zarys dziejów miejscowości gminy Nowa Ruda, Wydawnictwo Maria, Nowa Ruda 2007, ISBN 978-83-60478-20-2

Nowa Ruda Neurode Tajemnice, zagadki, historia

Polsko-czeski fotoalbum. Kraina Pana Boga zatrzymana w obrazie. Podróż szlakiem Małej Architektury Sakralnej po Gminie Nowa Ruda i Hronovie.

30 lat współpracy polsko-czeskiej. Album promocyjny partnerów